جرج جرداق، مسیحی مورخ و شخصیتی سرشناس است که چهار دهه از عمر خود را صرف مطالعه و تحقیق در مورد به تعبیر خودش، یکی از برجسته‌ ترین شخصیت ‌های جهانی، یعنی امام الموحدین حضرت علی (علیه السلام) کرده است. حاصل تحقیقات جرج جرداق چندین جلد کتاب ارزشمند در مورد شخصیت امام علی (علیه السلام) است.

با جرج جرداق که اکنون هشتادمین سال عمر خود را پشت سر می‌ گذارد، در منزل شخصی‌ اش در منطقه الاشرفیه بیروت به گفت و گو نشسته ایم؛ گفت وگویی که در نوع خود بی‌ سابقه محسوب می‌ شود.

فقط از امام علی (علیه السلام) نوشتم

«جرج سمعان جرداق» نویسنده، اندیشمند، مورخ و ادیب مسیحی لبنانی است که در سال 1933م در منطقه مرجعیون در جنوب لبنان دیده به جهان گشود و در سال 1393 در 83 سالگی چشم از جهان فروبست. وی صاحب «دایرة المعارف علی؛ ندای عدالت انسانی، علی و حقوق بشر، علی و انقلاب فرانسه، علی و سقراط، علی و ناسیونالیست عربی» و عناوین دیگری در این زمینه است.

جرج جرداق درباره راز عدم نوشتن درباره شخصیت دیگری غیر از امام علی (علیه السلام) سخن می‌ گوید و بیان می ‌کند: عده ای از مردم کشورهای حوزه خلیج فارس و مصر به من پیشنهاد می ‌کردند که مثلا در مورد عمر و یا دیگران بنویسم… اما من نپذیرفتم نه به این خاطر که بخواهم بگویم عمر و یا کس دیگری بد است، نه اصلا این طور نبود بلکه من پس از علی (علیه السلام) کسی را شایسته نوشتن ندیدم و تصمیم گرفتم که جز در مورد علی (علیه السلام) ننویسم.

جرج جرداق در ابتدای این گفت و گو به خبرنگار شفقنا می‌ گوید: سلام بر همه کسانی که خورشید حسین (علیه السلام) و بادهای کربلا چهره او را سوزانده است، سلام بر کسانی که زمین طف لمسش کرده و از فرات آب نوشیده است، سلامی با بوی انقلاب و بهشت پیروزی، سلام بر تمامی حسینیان و زائرانی که طریق عاشورا در پیش گرفتند. وی ادامه می ‌دهد: حسین بن علی (علیه السلام) امام عادل بود و در جنگ با یزید فاسق دستور شرعی داشت.

جرج جرداق در پاسخ به اینکه چه شباهت‌ هایی بین امام علی (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) وجود دارد و اینکه چرا امام علی (علیه السلام) را برای نوشتن انتخاب کرده و امام حسین (علیه السلام) را انتخاب نکرده است، می‌ گوید: «پی بردم که حسین (علیه السلام) خط طبیعی پدرش علی (علیه السلام) است و به این موضوع نیز در نوشته ‌هایم اشاره کرده ‌ام.

از فسق معاویه و جنایت وی و همچنین ظلم یزید و زورگویی‌ های وی نیز نوشتم. هنگامی که از تمدن علی (علیه السلام) برای تاریخ انسانیت نوشتم، پی بردم که در ایشان وجوه مشترکی با ادیان کیهانی و ربانی وجود دارد؛ بنابراین ایشان را به عنوان نمونه ‌ای برای موفقیت انقلاب فرانسه و عدالت و حقوق بشر انتخاب کردم و همچنین در اثر «علی و سقراط» ایشان را چراغی برای فلسفه و حکمت و اخلاق برگزیدم».

جرج جرداق، نویسنده لبنانی در ادامه گفت وگوی خود با شفقنا، از امام حسین (علیه السلام) و ایده مقاومت در نزد – به تعبیر وی- این مرد شجاع سخن می‌گوید و تصریح می‌کند: یزید – لعنت الله علیه- حیوانی انسان ‌نما بود و تا مدت ها آرزو می‌کردم که کاش قبل از آن اقدام شرم ‌آور خودکشی کرده بود و یقین دارم با آن اقدام در واقع خودکشی کرد.

برگزاری مراسم سالگرد انقلاب حسینی و راهپیمایی کربلا و عاشورا دلیل عقلی و واقعی بر پیروزی خون بر شمشیر است. حسین (علیه السلام) آزادی را به مردم و زائرانش آموخت و به آنها آموخت تا راه عدالت و شهادت را در پیش بگیرند.

متهم شدن جرج جرداق به شعوبیه

این اندیشمند مسیحی لبنان می‌ افزاید: نوشتن کتاب علی (علیه السلام) و ناسیونالیسم عربی، پاسخی بود به کسانی که ایشان و مرا به شعوبیه متهم می ‌کردند. مثال‌های زیادی با این مفاد ذکر کردم که نباید آنچه بین من و علی (علیه السلام) و یا بین علی (علیه السلام) و فرد دیگری رخ می‌ دهد مبتنی بر نژاد، گروه، حزب و یا طرز تفکری تنگ نظرانه تلقی شود.

امام علی (علیه السلام) نمادی ملی و عربی

جرج جرداق ادامه می‌دهد: عدالت موجود در علی (علیه السلام) و عادات عربی اصیلی چون دوست داشتن خیر، کمک، اخوت، شهامت، کرم، مردانگی، قهرمانی، سوارکاری، شجاعت، عدل، انصاف، فرهنگ، ادب، فکر، علم، دین و زهد و ترس از خداوند و امور دیگری از این دست که از عادات اصیل یک فرد عربی محسوب می‌ شود، مرا واداشت تا از امام علی (علیه السلام) نمادی ملی و عربی اتخاذ کنم و به ایشان افتخار کنم.

جرج جرداق معتقد است شخصیتی نزدیک به علی (علیه السلام) و روش تفکر وی وجود ندارد. او علی (علیه السلام) را انسانی ناب برمی‌ شمارد و معتقد است لازم نیست صفت ربوبیت به ایشان بدهیم؛ علی یک انسان است، اما قدرت ایشان در ایجاد نوعی بیداری و نوعی آگاهی جهانی در زمینه حقوق و برابری و عدل و عفو و تسامح باعث شده است تا وی در نظر برخی افراد فرا بشری باشد.

اتحاد نورانی امام علی (علیه السلام) و پیامبران الهی

آن گاه می‌ گوید: علی (علیه السلام) یک انسان نمونه بودند. ایشان در دولتش عدالت محمدی ‌(صلی الله علیه و آله و سلم) را بنیان نهادند. مگر ایشان نیست که می‌ گوید فقر در وطن، غربت است. مال در غربت، وطن است و اینکه مردم دو گروه هستند: یا برادر تو در دین هستند و یا همنوع تو در آفرینش هستند. این همان چیزی است که جبران خلیل جبران نیز به آن اشاره کرده است.

جبران از امام علی (علیه السلام) تاثیر پذیرفت و در مورد ایشان می گوید: «پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) امام علی (علیه السلام) را به عیسی بن مریم تشبیه می‌ کرد، این تشبیه تنها جسمانی نیست، چون من یقین دارم که نور علی (علیه السلام) از نور پیامبران و فرستادگان خداوند متفاوت نیست».

این نهج البلاغه پژوه خاطرنشان می‌ کند: به نظر من سخن یسوع و طلب غفران و رحمت برای کسانی که صلیب را برای وی مهیا می‌ کردند، با سخن امام علی (علیه السلام) هنگامی که از سوی ابن ملجم ضربت خورد شباهت دارد، آنجا که فرمود: اگر زنده ماندم خودم به کارش رسیدگی می‌کنم، اگر مردم، او را یک ضربت بزنید.

می توانید برای مطالعه بیشتر پیرامون این موضوع، مقاله خلقت نورانی امام علی (علیه السلام) را مطالعه بفرمایید.

انقلاب های انسانی، اجتماعی، فکری و فرهنگی امام علی (علیه السلام)

جرج جرداق در پاسخ به اینکه دلیل انتخاب علی (علیه السلام) و انقلاب فرانسه چه بوده است، تاکید می‌کند: پس از انقلاب فرانسه که غرب به قاتلانی بربری تبدیل شد و مردم در بین آنها بیشتر به گله‌ های گوسفندی در خدمت امرای خود تبدیل شده بودند و کشت و کشتار به راه انداخته بودند، صلاح دیدم چیزی در این زمینه بنویسم و طبیعتا در مورد امام علی (علیه السلام) مطالعه داشتم و از ایشان تأثیر پذیرفته بودم، به این موضوع پی بردم که ایشان انقلاب‌های پی در پی انجام داده است، در حالی که انقلاب ‌های ایشان و رویدادهای آن از کشت و کشتار خالی بوده است؛ بنابراین تصمیم گرفتم که این موضوع را انتخاب کنم.

پژوهشگر و محقق مسیحی لبنان می‌ افزاید: انقلاب علی (علیه السلام) انقلاب انسانی، اجتماعی، فکری و فرهنگی بود و در آن بین دو جبهه فسق و قتل و قاچاق انسان و برده و مرگ از یک طرف و جبهه دین و رحمت و عدالت و انسانیت و آزادی و حیات فاصله‌ های زیادی بود. موظف شدم جبهه علی (علیه السلام) را بررسی و تحلیل کنم که خالص‌ ترین جبهه‌ هاست. این جبهه راه را برای من روشن کرد و چراغ راهم شد.

جرج جرداق لبنانی درباره دلیل انتخاب سقراط به عنوان نمونه‌ ای برای مقایسه با امام علی (علیه السلام) و اینکه چرا افلاطون، ارسطو طالیس، آدیوجین و فرد دیگری را انتخاب نکرده است، می‌ گوید: سقراط استاد همه این افراد بود و علی در حکمت و فلسفه استاد عصر و نسل خود، بلکه استاد نسل‌ های بعد از خود است، به همین دلیل در مورد علی (علیه السلام) و نهج البلاغه نوشتم.

نهج البلاغه و بعد انسانی و تشریعی آن

جرج جرداق در پاسخ به سؤالات در مورد منهج علی (علیه السلام) و شخصیت تربیتی، اجتماعی و انقلابی ایشان، از تاثیر زمانی و مکانی خود از نهج البلاغه سخن می‌ گوید. وی معتقد است نهج البلاغه در بعد انسانی و تشریعی جزو قوانینی است که همانند آن اندک است. وی با اشاره به اینکه سخنان بسیاری از امام علی در نهج البلاغه را به خاطر سپرده است، از شیوه نگارش امام (علیه السلام) در نهج البلاغه، شیوایی کلام و استحکام عبارت‌های آن سخن می‌ گوید.

اندیشمند بزرگ لبنانی سخن خود را با ذکر این نکته که زندگی خود را در راه تحقیق در مورد امام علی صرف کرده است، به پایان برده و می گوید: از علی (علیه السلام) نوشتم و چه بسیار زیارت ایشان و پیوستن به رکاب وی را آرزو کردم. ایشان منهج من، و مرد آزادی و عدالت و صلح است.

جمع بندی

جرج جرداق، دانشمند مسیحی و مورخ سرشناس لبنانی، چهار دهه از عمر خود را صرف مطالعه و تحقیق در مورد امام علی (علیه السلام) کرده است. حاصل تحقیقات وی چندین جلد کتاب ارزشمند در مورد شخصیت امام علی (علیه السلام) می باشد. جرج جرداق معتقد است عدالت امام علی (علیه السلام) و وجود عاداتی در ایشان چون دوست داشتن خیر، کمک، اخوت، شهامت، کرم، مردانگی، قهرمانی، سوارکاری، شجاعت، زهد و ترس از خداوند که از عادات اصیل یک فرد عربی محسوب می‌ شود، او را واداشته تا از امام علی (علیه السلام) نمادی ملی و عربی اتخاذ کند و به ابعاد مختلف زندگی ایشان بپردازد.

منبع

سایت خبری شفقنا، گفتگو با جرج جرداق.