به یقین تقوا و پرهیزکارى کلید درهاى راستى است و ذخیره روز قیامت و سبب آزادى از هرگونه گناهى است که بر انسان چیره مى شود و موجب نجات انسان از هرگونه هلاکت است. به وسیله تقوا جویندگان به مقصود خود مى رسند و فرارکنندگان (از کیفر الهى) رهایى مى یابند و با تقوا به هر هدف و خواسته رفیع و بلندى مى توان رسید

تا هنگامى که فرصت براى قبولى اعمال دارید، و توبه سودمند است و دعا به اجابت مى رسد، و در آرامش به سر مى برید، و قلم ها (ى فرشتگان براى نوشتن اعمال صالح) در جریان است، عمل کنید! به انجام اعمال صالح مبادرت ورزید، پیش از آن که عمر پشت کند (و مرحله پیرى وناتوانى برسد) یا بیمارى مانع از عمل گردد، یا مرگ (همه چیز را از شما) برباید.

زیرا مرگ، ویران کننده لذات شماست و خواسته هاى دل شما را تیره و تار مى کند و منزلگاه هاى سفرتان را دور مى سازد (و از رسیدن به اهداف بازمى دارد). دیدارکننده اى است که هرگز دوست داشتنى نیست، و حریفى است شکست ناپذیر، و جنایت کارى است غیر قابل تعقیب، دام هایش بر دست و پاى شما افتاده و مصائب و مشکلاتش سراسر وجود شما را احاطه کرده است، تیرهایش شما را هدف قرار داده و هیبت و صولت آن براى شما عظیم است، حمله هایش پى درپى بر شما وارد مى شود و ضربه هایش کمتر به خطا مى رود. نزدیک است که سایه هاى تاریک مرگ، شما را بپوشاند و شدت دردهایش شما را فراگیرد و ظلمت شدید آسیب هاى سخت آن بر شما مسلّط شود، تاریکى سکرات مرگ بر شما چیره گردد و دردهاى جانکاه خروج روح از بدن، بر شما عارض شود و پرده هاى تاریک آن بر شما فرو افتد و شربت ناگوارش به شما چشانده شود. ناگهان مرگ بر شما وارد مى شود و با ورود خود، شما را حتّى از سخنان آهسته و درگوشى، ساکت مى سازد. اهل مجلستان را پراکنده مى کند، آثارتان را محو و خانه هایتان را بى صاحب مى سازد.
وارثان شما را برمى انگیزد تا اموالتان را در میان خود تقسیم کنند، در حالتى که حتى دوستان صمیمى و خاص، سودى به حالتان ندارند و خویشاوندان دلسوز و غمگین، قادر به دفع مرگ از شما نیستند و دشمنان شماتتگر، براى مرگتان جزع نمى کنند!

حال که چنین است (در انجام اعمال نیک) کوشا باشید و براى سفر آخرت مهیا شوید. زاد و توشه را از این منزل که این نعمت در آن فراوان است برگیرید و زندگى دنیا شما را نفریبد آن گونه که پیشینیان و امت هاى گذشته و اقوامى را که از میان رفتند فریب داد، همان ها که شیر از پستان دنیا دوشیدند و به فریب آن گرفتار شدند، مدت آن را به پایان بردند و تازه هاى آن را کهنه ساختند و سرانجام کاخ ها و مساکن آن ها گورستان شد و ثروت هایشان، میراث براى دیگران. (چنان از دنیا بیگانه شدند که) کسى که نزد آنان رود وى را نمى شناسند و به آن ها که برایشان گریه مى کنند اهمیّت نمى دهند و به کسانى که آنان را صدا زنند پاسخ نمى گویند، بنابراین از زرق و برق دنیا برحذر باشید (که با شما همین مى کند) زیرا دنیا بى وفا و فریبنده وحیله گر است، بخشنده اى است منع کننده (که با یک دست مى دهد و با دست دیگر مى گیرد) پوشنده اى است برهنه کننده (که امروز لباس قدرت و سلامت را بر تن اهلش مى پوشاند و فردا از تن آن ها بیرون مى آورد) آرامش و راحتى آن بى دوام، سختى هایش بى سرانجام و بلاهایش مدام است.

. بخش دیگرى از خطبه درباره صفات زاهدان: «آن ها گروهى از اهل دنیا بودند که در واقع اهل آن نبودند؛
یعنى در دنیا مى زیستند، امّا همچون کسانى بودند که در آن زندگى نمى کردند، به آنچه با چشم بصیرت در دنیا مى دیدند عمل مى نمودند
.و از آنچه بر حذر بودند فرار مى کردند (تا دامانشان به آن آلوده نشود)
.آن ها جز با کسانى که اهل آخرت بودند نشست و برخاست نداشتند
.و هنگامى که مى دیدند دنیاپرستان مرگ اجسادشان را مهم مى شمرند
.آن ها مرگ دل هاى زندگان آن ها را مهم تر مى دانستند.