آن کس که در آن هنگام (در فتنه ها) بتواند خود را وقف خداى متعال سازد باید چنین کند و اگر مرا اطاعت کنید، من (در میان انبوه فتنه ها) به خواست خدا شما را به راه بهشت خواهم برد؛ هر چند راهى است پرمشقّت و داراى تلخى هاى فراوان. امّا فلان زن (اشاره به عایشه است) افکار زنانه دامنش را گرفت و کینه هایى که در سینه خود پنهان مى داشت، همچون دیگ آهنگران به جوشش درآمد (و آشکار شد) و اگر او را دعوت مى کردند که مانند همین کار را که در مورد من انجام داد درباره دیگرى انجام دهد، هرگز اقدام نمى کرد (و به خون خواهى عثمان برنمى خاست، این یک بهانه بود) به هر حال، (به خاطر پیامبر (صلی الله علیه و آله) ) همان احترام نخستین را دارد؛ ولى حسابش با خداوند متعال است!

(ایمان) روشن ترین راه، با نورانى ترین چراغ است. انسان به سبب ایمان، به اعمال صالح راهنمایى مى شود
و به وسیله اعمال صالح، ایمان، آشکار مى گردد. با ایمان، کاخ علم و دانش آباد مى شود و به وسیله علم، هراس از مرگ (و مسئولیّت هاى بعد از آن) حاصل مى گردد. با مرگ، دنیا پایان مى گیرد و با دنیا مى توان آخرت را به دست آورد و با برپا شدن قیامت، بهشت نزدیک مى شودو دوزخ براى گمراهان آشکار مى گردد و مردم به جز قیامت اقامتگاهى ندارند و به سرعت در این میدان به سوى آن سرمنزل آخرین پیش مى روند.

آنان از قرارگاه قبرها خارج مى شوند و به سوى آخرین منزل رهسپار مى گردند. هر یک از خانه ها (ى بهشت و دوزخ) ساکنانى دارد که نه آن را به خانه دیگر تبدیل مى کنند و نه از آن به جایى دیگرى انتقال مى یابند.

به یقین، امر به معروف و نهى از منکر، دو صفت از صفات خداوند سبحان است و عمل به آن دو، نه از عمر کسى مى کاهد و نه روزى کسى را کم مى کند.

کتاب خدا را محکم بگیرید؛چرا که رشته اى است مستحکم و نورى است آشکار؛شفابخش و پرمنفعت است و سیراب کننده و فرونشاننده عطش (تشنگان حقّ). تمسّک جویان را حفظ مى کند و نجات بخش کسانى است که به دامنش چنگ زنند. کژى در آن راه ندارد تا آن را راست کنند و هرگز راه خطا نمى پوید تا به راه حقّش بازگردانند. خواندن و شنیدن مکرّرش سبب کهنگى آن نمى گردد، آن کس که با قرآن سخن بگوید راست مى گوید، و آن کس که به آن عمل کند به پیش مى رود. (در ادامه این خطبه) مردى به پا خاست و عرض کرد: اى امیرمؤمنان! ما را از آن فتنه (ى بزرگ) آگاه ساز! و آیا در این باره از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سؤال کردى؟ فرمود:

(آرى) هنگامى که خداوند آیه (الم * أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لاَ یُفْتَنُونَ){1}؛ «آیا مردم گمان کردند همین که بگویند: ایمان آوردیم، به حال خود رها مى شوند؟»، را نازل فرمود،
من مى دانستم آن فتنه و آن آزمایش بزرگ، تا زمانى که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در میان ماست نازل نمى شود؛
از همین رو عرض کردم: اى رسول خدا! منظور از این آزمایش و فتنه بزرگ چیست که خدا تو را از آن آگاه ساخته است؟».
فرمود: «اى على! بعد از من امّتم در بوته آزمایش قرار مى گیرند»،
عرض کردم: اى رسول خدا! (درباره شهادت من چه مى فرمایید؟) مگر در جنگ «احد»، بعد از آن که جمعى از مسلمانان شهید شدند و من به سعادت شهادت نرسیدم و این بر من سخت آمد،
به من نفرمودید: «بشارت باد بر تو که شهادت در پیش رو دارى»؟
رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «مطلب همان گونه است که گفته ام؛ ولى در آن موقع چگونه صبر خواهى کرد؟»
عرض کردم: اى رسول خدا! این از موارد صبر نیست (زیرا صبر در برابر مصیبت است)
بلکه از موارد بشارت و شکر است (چرا که شهادت در راه خدا بزرگ ترین افتخار است).
(پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) ) فرمود: اى على! مردم بعد از من با ثروتشان آزمایش مى شوند.
دین دار بودن را منّتى بر خدا قرار مى دهند و (با این که مرتکب گناهان بزرگى مى شوند) انتظار رحمت خدا را دارند
و خود را از خشمش در امان مى بینند.
حرام خدا را با شبهات دروغین
و هوس هاى غفلت زا حلال مى شمارند.
شراب را به نام «نبیذ»،
و رشوه را به نام «هدیه»
و ربا را به اسم «تجارت» حلال مى پندارند.
عرض کردم: اى رسول خدا! در چنین شرایطى این افراد را که داراى چنین صفاتى هستند در چه مرتبه اى قرار دهم؟
آیا کار آن ها به منزله ارتداد و بازگشت از دین است یا به منزله فتنه و انحراف از احکام خدا؟ فرمود: به منزله فتنه بدان (و با آنان همچون مسلمانان خطاکار رفتار کن).