نهج البلاغه، با برخورداری از جامعیتی بی ‌بدیل، جلوه گاه تاریخ، سیاست، و حقوق در سخنان امام علی (ع) است. این اثر گرانسنگ، به‌ واسطه عمق و غنای مفاهیم خود، جایگاهی ممتاز در تبیین آموزه‌ های اسلامی و تربیتی دارد و همگان را به تفکر و تأمل در آموزه‌ های بلند و پرمعنای آن فرا می ‌خواند. کتاب «آشنایی با نهج البلاغه» با رویکردی مختصر و هدفمند به تحلیل موضوعات متنوع این اثر پرداخته و تصویری روشن و جامع از گنجینه معارف این کتاب ارزشمند ارائه می کند.

۱. شناسنامه کتاب

نام کتاب: آشنایی با نهج البلاغه

نویسنده: کاظم محمدی

تاریخ نشر: ۱۳۹۱ شمسی

ناشر: نجم کبری

مکان نشر: کرج

زبان: فارسی

تعداد صفحات: ۱۲۴

موضوع اصلی: معرّفی و بررسی کتاب نهج البلاغه

۲. آشنایی با نویسنده

کاظم محمدی وایقانی، متولد سال ۱۳۴۰ شمسی در تهران، یک فیلسوف، عارف و پژوهشگر حوزه های دین، عرفان و فلسفه است. او تحصیلات خود را در فلسفه در دانشگاه آبردین آمریکا به پایان رسانده و در علوم حوزوی از محضر استادانی همچون علامه محمدتقی جعفری، آیت الله مرتضی مطهری و آیت الله سید احمد فهری زنجانی بهره مند شده است.

محمدی از سال ۱۳۵۸ به تدریس و فعالیت های علمی و فرهنگی پرداخته و با رسانه های مختلف به عنوان نویسنده و کارشناس همکاری داشته است. آثار او شامل بیش از ۱۳۰ کتاب و مقاله است که در حوزه های عرفان، فلسفه و قرآن پژوهی نوشته شده اند.

برخی از آثار وی عبارتند از:

• شناخت خدا از ديدگاه عرفان و فلسفه (1359)؛
• تجلى ذكر در آينه وحى (1370)؛
• مولانا و دفاع از عقل (1363)؛
• انسان در قرآن (1359)؛
• بررسى نظريه خلقت در قرآن (1359)؛
• امام علی انسان ناشناخته (1395)؛
• سروش آسمانی سیری در مفاهیم قرآنی (1381)؛
• نسیم وحی (آشنایی با مفاهیم قرآن) (1381)؛
• تأویلات باطنی در شهود معنوی رنگ و نور (1398).

۳. انگیزه و اهداف تألیف

هدف نویسنده از تألیف این کتاب آشنایی جوانان با کتاب نهج البلاغه است. او تلاش کرده است با زبانی ساده و روان، خوانندگان جوان را به فهم این اثر ارزشمند نزدیک کند و محتوای آن را به شکلی جامع و در عین حال مختصر ارائه دهد.

۴. اهمیت و جایگاه کتاب͏ از لحاظ علمی و اعتبار

کتاب ͏آشنایی با نهج البلاغه با وجود حجم کوچک خود، توانسته معرفی خوبی از نهج ͏البلاغه ارائه دهد͏. از ویژگی های بارز این اثر،͏ نوشتار ساده و روان ͏آن هست که دسترسی ͏راحت به مفاهیم عمیق نهج البلا͏غه ر͏ا برای جوانان میسر͏ می سازد.

͏۵. ساختار و فصل بندی کتاب

کتاب آشنایی با نهج ͏البلاغه در یک جلد نوشته شده و پیشگفتار کوتاهی دار͏د.͏ بعد از آن به معرفی ͏سید ر͏ضی، نویسنده نهج البلاغه͏ و امام علی (ع) می پردازد. سپس بخش هایی درباره قسمت های مختلف نهج البلاغه͏ و مو͏ضوعات مهم آن مطرح می شود. در آخر، ͏نویسنده به اصول و فروع دین از دیدگاه نهج ا͏لبلاغه و توضیحات و ترجمه های آن پرداخته است.

۶. گزارش محتوای کتاب

کتاب آشنایی با نهج البلاغه با اختصار، به موضوعات متعددی پرداخته و تصویری کلی از این اثر گرانسنگ را ارائه داده است. نویسنده در ابتدای اثر با سپاس گزاری به معرفی سیّد رضی پرداخته و تأکید کرده است که این کتاب به همت این دانشمند برجسته گردآوری شده است، نه به قلم امام علی (ع)، چنان که برخی به اشتباه می پندارند.

او پس از توصیف سیّد رضی و اشاره به جایگاه والای او در دانش و معنویت، سخنان خود سیّد رضی درباره تدوین نهج البلاغه را نقل می کند. سیّد رضی این نام را برگزید زیرا معتقد بود که «درهای بلاغت را برای بیننده می گشاید و مطلوبش را به او نزدیک می سازد. هرچه دانشمند و دانش پژوه بخواهد در آن موجود است و در میان آن سخنان، کلمات شیوا و فصیح در توحید و عدالت خداوند به چشم می خورد که همانند داروی بیماران و زداینده شبهات از دل هاست.»

نویسنده پس از معرفی سیّد رضی، به شکلی مختصر ولی با عمق به معرفی شخصیت امام علی (ع) می پردازد. وی تأکید می کند که امام علی (ع) بزرگترین شاگرد مکتب اسلام است که مستقیماً از پیامبر اکرم (ص) تعلیم یافته و تحت تربیت ایشان بوده است. نویسنده با نقل قول هایی از پیامبر (ص) به جایگاه رفیع امام علی (ع) اشاره می کند و می نویسد که اگر قرار بود اسلام به صورت مجسمه ای تمام قد تجسم یابد، آن شخص امام علی (ع) بود.

همچنین به دانش بیکران امام علی (ع) اشاره کرده و می گوید: «او باب علم پیامبر است و بدون شناخت و پذیرش او، کسی به دانش نبوی راه نمی یابد». همچنین به سخن مشهور امام علی (ع) اشاره می کند که فرموده است: «پیش از آن که مرا از دست بدهید، هر چه می خواهید بپرسید»، که نشان دهنده عمق علم اوست.

بخش دیگری از کتاب آشنایی با نهج البلاغه، به معرفی بخش های مختلف نهج البلاغه اختصاص دارد که به سه بخش تقسیم شده است: نویسنده به نقل از سیّد رضی اشاره می کند که سخنان امام علی (ع) حول سه محور می چرخد: خطبه ها و اوامر، نامه ها و رسائل، و حکمت ها و مواعظ. سیّد رضی با توفیق الهی برگزیده های برجسته از هر دسته را انتخاب و تنظیم کرده است.

نویسنده سپس به موضوعات اصلی نهج البلاغه اشاره می کند: توحید و خداشناسی، آفرینش، معرفی شخصیت پیامبر خاتم (ص)، عبادت، عدالت، سیاست، حقوق، تاریخ، فلسفه تاریخ، اخلاق، و… . او بیان می کند که این موضوعات با دقت انتخاب شده و چیزی از محتوا و معنا فروگذار نشده است.

در ادامه، نویسنده به تفاسیر و ترجمه های نهج البلاغه می پردازد و برخی از تفاسیر مشهور را نام می برد. وی تأکید می کند که هر دوره ای نیازمند شرح ها و ترجمه های جدید است تا مخاطبان بهتر با اندیشه های امام علی (ع) آشنا شوند.

در پایان، نویسنده به ارزش و عظمت نهج البلاغه اشاره می کند و می نویسد که این کتاب برای مسلمانان و غیر مسلمانان نیز جذاب و قابل استفاده است. سخنان حکیمانه و فصیح امام علی (ع) می تواند هر فردی را مجاب و هدایت کند. او معتقد است که این اثر تا قیامت به شرح و تفسیرهای جدید خواهد انجامید، همان طور که تا به امروز تفاسیر بسیاری بر آن نوشته شده و همچنان در حال نگارش است.

منبع:

محمدی، کاظم، آشنایی با نهج البلاغه، کرج، نجم کبری، ۱۳۹۶ش.

ویکی نور.